Zij is altijd soms

In "Zij is altijd soms" verkent Ton Lathouwers zijn levenslange fascinatie voor wat hij beschrijft als 'vrouwelijke gestalten van compassie'. Dit essay biedt een diepgaande beschouwing van een universeel thema door de lens van verschillende religieuze tradities en volksdevotie. Lathouwers zoekt naar symbolische uitingen van vrouwelijk mededogen in de wereldliteratuur, van Kuan Yin tot de Sophia, de Moeder Gods en de Sjechina uit de joodse mystiek. Overal volgt hij het spoor van deze feminiene kracht.

Lathouwers brengt de aandacht op symbolen van vrouwelijke compassie die terug te vinden zijn in de werken van belangrijke literaire figuren zoals Goethe, Dostojewski, Rilke, Pessoa, Yourcenar, en Les Murray, met een bijzondere focus op moderne Russische auteurs. Hij toont aan dat deze vrouwelijke gestalten wereldwijd aanwezig zijn, van Oost tot West. In zijn narratief daalt deze figuur af tot de diepste krochten van de hel om daarmee iedereen, ongeacht wie, te redden. Dit brengt de lezer zelfs naar de vernietigingskampen, waar een schijnbare afwezigheid van God heerst; toch wekt het verhaal hoop ondanks de verantwoordelijkheden die de religieuze symboliek met zich meebrengt.

De boodschap van het essay is hoopvol. Lathouwers probeert recht te doen aan de in het vrouwelijke verankerde betekenis, waarmee hij laat zien dat de officiële structuren en instellingen binnen zowel de joods-christelijke traditie als het boeddhisme op dit vlak een achterstand te verhallen hebben. Zijn oeuvre is een uitnodiging tot reflectie over het 'eeuwig-vrouwlijke' en de uitdrukkingsvormen ervan, niet enkel als religieuze en culturele symboliek, maar ook als een krachtbron voor transformatie en vernieuwing.

Ton Lathouwers (1932) staat bekend als een van de meest liberale zenleraren in het Nederlandse taalgebied. Na zijn benoeming tot hoogleraar slavistiek aan de Katholieke Universiteit Leuven in 1968, wijdde hij zijn leven aan het bestuderen van het boeddhisme. Dit leidde tot zijn reizen naar landen zoals Japan, Myanmar, Thailand, Maleisië en Indonesië, waar hij zich richtte op de Chinese zentraditie onder leiding van ch'an-meester Teh Cheng, van wie hij in 1987 transmissie ontving.

Bij Asoka zijn eerder al verschillende werken van Lathouwers verschenen, waaronder "Meer dan een mens kan doen. Zentoespraken" (2000) en "Kloppen waar geen poort is. Teksten van Linji, Hisamatsu, Sjestov en Plotinus" (2007). In "Zij is altijd soms" levert hij een indringende getuigenis van zijn visie en omgang met het vrouwelijke, waardoor dit essay een waardevol inzicht biedt in de kracht van vrouwelijke compassie.