Milos Valent, Jan Rokyta, Holland Baroque Society Telemann: Barbaric Beauty (Super Audio CD)

Het spreekt vanzelf dat Telemann de Franse en Italiaanse stijl grondig beheerste. Talloze ensembles, waaronder het onze, hebben dergelijke stukken gespeeld. In ‘Barbaric Beauty’ volgen we een geheel andere weg door ons te richten op Telemann’s Poolse stijl. Althans, zo omschreef hij de stukken die hij schreef nadat hij de muziek had ontdekt die langs de Pools-Hongaarse grens werd gespeeld. Het was aan het begin van zijn carrière, toen hij nog maar 25 jaar oud was, dat hij klanken hoorde die hem zijn hele leven zouden inspireren. Telemann schrijft in zijn autobiografie: “In 1704 werd ik benoemd tot kapelmeester in Sorau (Zary) door Zijne Excellentie Graaf Erdmann von Promnitz. Toen het Hof zes maanden in Plesse en Krakau verbleef, maakte ik kennis met zowel de Poolse muziek als de muziek van de Hanaken. Dit in al zijn barbaarse schoonheid. (De Hanakken zijn Tsjechen uit Moravië) De muziek kwam van vier verschillende instrumenten: een uiterst schelle viool, een Poolse doedelzak, een bastrombone en een regaal. Op een bepaald moment hoorde ik zelfs zesendertig doedelzakken en acht violen samen. Men kan zich nauwelijks voorstellen welke briljante ideeën de blazers en violisten tijdens de improvisaties naar voren brachten op de momenten dat de dansers mochten rusten.” Opvallend is dat Telemann expliciet geïnteresseerd was in de improvisaties, en de ‘briljante ideeën’ noemde, waarvoor er alleen gelegenheid was als het orkest zich kon bevrijden van de strakke maatsoort en muzikale eisen van de dans. Telemann schreef met enthousiasme: “Als je alles wat daar gespeeld werd zou moeten opschrijven, zou je na een week genoeg ideeën hebben voor de rest van je leven. Als je het in je eigen voordeel weet om te zetten, valt er zoveel goeds uit deze muziek te halen.” Ook schreef hij: “Later heb ik in deze stijl grootschalige concerti en trio's geschreven, die ik vervolgens een Italiaans uiterlijk heb gegeven door Adagio's en Allegro's af te wisselen.” Helaas is niet precies vast te stellen wat Telemann daar gehoord heeft. Hoewel het niet bevestigd kan worden, zouden de 30 dansen uit het manuscript Danse d’Polonie die hij zelf schreef wel eens letterlijke citaten kunnen zijn. Wat we wel weten is dat de stukken uit dit zogenaamde Poolse dansboek, die hem zo inspireerden, later duidelijk werden hergebruikt. Ze duiken op in orkestsuites, bijvoorbeeld in TWV 55:D3 waar we de ‘Hanaquoise&rsquo horen, die hij in zijn manuscript Polonie noemde. In TWV 55:B8 vinden we de ‘Mezzetin en Turc’ die hij très vite markeerde in de Danse d’Polonie.