Ensemble Dolci Accenti Sammartini: Sonatas For Cello & B.C. (CD)

Bol Partner

De essentiële bijdrage van de in Milaan geboren Giovanni Battista Sammartini (ca. 1700-1775) aan de muziekgeschiedenis wordt algemeen erkend. Hij legde de basis voor de klassieke symfonie: hij hielp de standaardcompositie van het orkest tot stand te brengen en bevorderde onafhankelijkheid en individuele klankkleuren in zijn partituren, terwijl barokke gebruiken (met name de basso continuo) geleidelijk plaats maakten voor de sonatevorm. In termen van repertoire en opnames is Sammartini echter nog steeds een relatieve zeldzaamheid; als je zijn symfonieën terzijde schuift en bijvoorbeeld zijn kamermuziek en werken voor solo-instrumenten gaat onderzoeken, blijkt al snel dat veel boeiende composities stilletjes weggestopt blijven in bibliotheken en archieven, geduldig wachtend op de erkenning die ze verdienen. Het programma op deze plaat begeeft zich op dit zeer gedeeltelijk onontgonnen terrein, met een selectie van sonates voor cello en basso continuo: de verzameling van zes uit zijn Op.4, gepubliceerd in Parijs in 1742, en twee sonates van onzekere datum, de ene in G-groot en de andere in G-klein. Hoewel bescheidener dan de symfonieën, geven de cellosonates blijk van een vergelijkbare hang naar beknoptheid en elegantie. De vorm is vaak eenvoudig, maar hun genialiteit komt voort uit de inventiviteit van melodie en ritme en momenten van bijzonder intense en expressieve lyriek die niet afhankelijk zijn van overdreven ornamentiek. Christoph Willibald Gluck, volgens sommige bronnen, studeerde bij Sammartini: er zijn genoeg momenten in de cellosonates waar echo's te horen zijn van wat de Duitse meester moet hebben geïnspireerd. Toen Franz Joseph Haydn nog leefde, werd hij ook geacht veel aan Sammartini te danken te hebben; dit schijnt een gevoelige snaar te hebben geraakt, want hij voelde de behoefte zich van deze beweringen te distantiëren en noemde zijn Italiaanse collega zelfs een 'potloodventer'. Belangrijk is echter de verwarrende geschiedenis achter het auteurschap van de cellosonates op dit album. Op.4 is vrijwel zeker van Sammartini; het 'bijna' is alleen raadzaam voor Sonate nr. 6, die volgens sommige geleerden van twijfelachtig auteurschap is. De twee sonates in G groot en G klein zijn minder zeker. Ondanks dit voorbehoud blijven de hier gepresenteerde cellosonates een uitstekend voorbeeld van de overgang van de Barok naar de Klassieke periode en vooral van een bijzonder elegante compositiestijl die de cellotechniek vakkundig toepast op fantasierijke en spontane inventie. Deels om deze reden hebben de uitvoerenden op deze opname ervoor gekozen het individuele karakter en de frisheid van elke sonate verder te versterken door voor de basso continuo lijn verschillende instrumenten te gebruiken, vrij gekozen maar met sterke historische fundamenten: naast het meer voorspelbare klavecimbel maken ze ook gebruik van de archlute, theorbe en barokgitaar, naast melodische baspassages die aan een tweede cello zijn toevertrouwd. Over het geheel genomen is de verleidelijke balans van formele precisie en improvisatorische geest die in Sammartini's bekendere werken te zien is, hier nog duidelijk waarneembaar; door de minder gemakkelijk herkenbare werken op deze discografische zeldzaamheid in zijn naam te presenteren, wordt hem dan ook zeker geen tekort gedaan.

Fnac

Album - Verschenen op 01/03/2023 - bij Brilliant