Helge Burggrabe Human (CD)

Tegen de vreselijke achtergrond van de Tweede Wereldoorlog kwamen 48 naties bijeen om één enkel document op te stellen in een belofte van vrede voor toekomstige generaties. Dit document werd bekend als de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, met als doel de bescherming van wat werd omschreven als de 'grondrechten en fundamentele vrijheden' van ieder mens. Het was een mijlpaal in de vooruitgang en ontwikkeling van de mensheid, die later werd geratificeerd in een Europees verdrag waarop toezicht werd gehouden door een onafhankelijk internationaal hof om ervoor te zorgen dat de fouten uit het verleden nooit meer zouden worden herhaald. Dit jaar viert Europa de zeventigste verjaardag van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de resultaten daarvan, maar wanneer men om zich heen kijkt, is het gemakkelijk te beseffen dat de missie die in dat naoorlogse document werd voorgesteld, nog lang niet is voltooid. Zeventig jaar na de creatie ervan wil de Duitse componist Helge Burggrabe ons herinneren aan de ideeën achter de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Om dat te doen heeft hij een nieuw album gemaakt, HUMAN. HUMAN heeft iets grandioos, alsof de muziek de soundtrack is van een epische en indrukwekkende film. Het wil een kracht in ons wakker maken, het is muziek die streeft naar iets groters, een ideaal. In veel opzichten is dat precies wat Burggrabe voor ogen had met HUMAN. Het album is een muzikale oproep tot actie en eenheid, een enthousiaste motiverende toespraak, behalve waar er woorden zouden moeten zijn, doet het filharmonisch het woord. Als onderdeel van het Europese cultuurproject HUMAN heeft dit album een duidelijke visie en doelstelling; de jeugd aanmoedigen om te streven naar een samenleving gebaseerd op vrijheid, tolerantie en vrede. The HUMAN Culture Project werd geboren in de Brusselse wijk Molenbeek, de wijk die ongelukkig in het nieuws kwam door invallen en arrestaties na de terroristische aanslagen in Parijs en Brussel, en kwam voort uit één brandende vraag: hoe kunnen verschillende culturen vreedzaam samenleven, dwars door alle tradities, levensstijlen en filosofieën heen? 'Door muziek en dans', was de oplossing die Burggrabe voorstelde. 'Je kunt veel praten over vrede en tolerantie, maar als een groep jonge mensen hun verlangen naar vrijheid met hun lichaam en hun hele wezen op het podium brengen, heeft dat een heel andere impact en expressiviteit,' legt Burggrabe uit, 'Het was voor mij vanaf het begin duidelijk om binnen de muziek over dans na te denken en taal achterwege te laten.' Door gerenommeerde musici, choreografen en dansers samen te brengen zal het project vorm en een stem geven aan enkele van de kernprincipes van het historische Handvest van de Rechten van de Mens, zoals vrijheid, thuis, gelijkheid en liefde. 'Omdat het op muziek zetten van alle 30 artikelen de reikwijdte van een concert zou hebben overschreden, vroeg ik mezelf af wat de kernthema's en de basisbehoeften zouden kunnen zijn die ten grondslag liggen aan de mensenrechten,' zegt Burggrabe die het handvest heeft gecondenseerd tot 11 hoofdthema's. De muziek is echter niet alleen een sonische interpretatie van het document, ze is ook bedoeld om te inspireren en een gevoel van waardering te doen ontstaan voor de waarden die erin zijn neergelegd. Daartoe moest de muziek stimulerend en opwekkend zijn. Het moest dwingen en provoceren. Aangezien dans en performance de kern van dit project vormden, componeerde Burggrabe de muziek met de fysieke expressie ervan in gedachten, en vroeg hij zich af welke ritmes bewegingen zouden kunnen inspireren die de gekozen thema's tot hun recht zouden laten komen. 'Het werd me al snel duidelijk dat elk afzonderlijk thema tot leven komt door zijn tegendeel,' legt de componist uit. Zo ontstond een compositorische dramaturgie waarin elk mensenrecht zou worden voorgesteld door het beschermen ervan te contrasteren met het gebrek aan bescherming ervan. Dit spel van contrasten en spanningen komt misschien het best tot uiting in de track 'Home', waar een zacht en melodieus begin plaats maakt voor orkestrale furore en chaos - een verwoesting geïnspireerd op de kwetsbaarheid van vluchtelingen die de Middellandse Zee oversteken. Het nummer 'Recreation' legt de contrasten over elkaar heen, met een tinkelende pianomelodie die fladdert boven melancholische strijkarrangementen. Het stuk maakt meteen de droefheid duidelijk van een leven zonder ruimte voor speelsheid en dromen. In 'Community' wint een eenzame en breekbare hobosolo aan kracht en vitaliteit naarmate nieuwe klanken worden toegevoegd, en explodeert in volle uitbundigheid door de associatie met andere instrumenten. Bij elk muziekstuk wordt de luisteraar meegenomen naar de hoogtepunten van een waardig bestaan, en de dieptepunten van een onmenselijk bestaan. HUMAN is een album dat het tijdloze en het hedendaagse samenbrengt. Aan de ene kant heeft de boodschap iets oerouds en archaïsch, basaals zelfs. Aan de andere kant, om deze oude wijsheid enige betekenis te geven, moet het beantwoorden aan de context van vandaag en de huidige strijd. Ondanks het elementaire karakter van de onderwerpen binnen HUMAN - de vanzelfsprekende behoefte aan zaken als vrijheid, werk en thuis voor een menswaardig bestaan - is het bepleiten daarvan vandaag de dag nog steeds urgent. 'Met het oog op grieven en sociale omwentelingen, ongelijke verdeling, groeiend nationalisme en, niet in de laatste plaats, de uitdaging van isolatie door de coronapandemie, is de vraag 'hoe kunnen verschillende culturen vreedzaam samenleven over alle grenzen van tradities, levensstijlen en wereldbeelden heen?' belangrijker dan ooit,' stelt de componist. HUMAN gaat over het aanpakken van deze hoofdvraag, meer dan 70 jaar geleden verwoord in De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, maar deze keer in plaats van dit statisch te doen door middel van woorden op papier, stelt Burggrabe een levend, ademend en bovenal collaboratief alternatief voor het historische document voor.