Hans Valk

De invloed van de slavenhandel op de Nederlandse economie en de rol van Hans Valk in de Surinaamse coup

De Nederlandse deelname aan de trans-Atlantische slavenhandel heeft tot op de dag van vandaag veel discussie uitgelokt. Dit boek richt zich op het Zeeuwse Walcheren in de tweede helft van de achttiende eeuw, met Vlissingen en Middelburg als centra van de slavenhandel. Tussen 1730 en 1800 vertrok ongeveer 500 keer een slavenschip uit deze steden, beladen met waardevolle exportgoederen die in West-Afrika tegen mensen werden geruild. Historicus Gerhard de Kok onderzoekt in dit boek de handelskantoren die deelnamen aan de slavenhandel en de persoonlijke verhalen van slavenhandelaren, investeerders en de bedrijvigheid rond slavenschepen.

Uit Walcherse Ketens blijkt dat de slavenhandel een cruciale rol speelde in de Walcherse economie. De bouw, reparatie en uitrusting van slavenschepen zorgden voor werkgelegenheid voor veel ambachtslieden en toeleveranciers. Lokale smeden produceerden bijvoorbeeld de boeien voor slaven en molens leverden buskruit ten behoeve van de Afrikaanse ruilhandel. De trans-Atlantische slavenhandel stimuleerde daarnaast de Europese handel van Middelburg, omdat slavenhandelaren exportgoederen uit verre regio's lieten aanvoeren. Een reconstructie toont aan dat een aanzienlijk deel van de economie in Middelburg en Vlissingen in de periode tussen 1760 en 1780 samenhing met de slavenhandel.

In het boek wordt de eindbalans van de slavenhandel belicht. Terwijl sommige individuen rijk werden, verloren anderen juist hun investeringen. De Kok gaat echter verder dan louter winst en verlies, door te laten zien dat talloze 'gewone burgers' betrokken waren bij de economische activiteiten die de slavenhandel genereerde.

Daarnaast komt het verhaal van Ellen de Vries aan bod, die onderzoek deed naar de betrokkenheid van militairen in Nederland en Suriname bij de militaire coup van 1980, geleid door Desi Bouterse. Dit politieke keerpunt heeft het landschap van Suriname langdurig beïnvloed. Verhalen over de Nederlandse kolonel Hans Valk – die zou hebben geholpen bij de opbouw van een Surinaams leger en mogelijk betrokken was bij de coup – circuleren al geruime tijd. De beslissing van Den Haag om gevoelige informatie over Valk tot 2060 geheim te houden, heeft de suggestie doen rijzen dat Nederland iets te verbergen heeft. De Vries doorzoekt archieven, interviewt betrokkenen en confronteert verschillende scenario’s over de rol van Valk en de coup, waarbij ze de mogelijkheid van een doofpotaffaire of complotdenkers onderzoekt.

Deze werken bieden een kans om de complexe geschiedenis van de slavenhandel en de politieke intriges in Suriname te begrijpen, en dragen bij aan het bredere discours over de impact van deze gebeurtenissen op de hedendaagse samenleving.