Had het anders gekund

Loe de Jong: Het verhaal van de vergeten broer

Loe de Jong, de meest vooraanstaande chroniqueur van de Nederlandse geschiedenis tijdens de Tweede Wereldoorlog, bracht zijn jaren in ballingschap door in Londen, waar hij deel uitmaakte van de entourage van de Nederlandse koningin en haar regering. Terwijl Loe in relatieve luxe leefde, bevond zijn tweelingbroer, Sally de Jong, zich in de duistere realiteit van het naziregime. Dit boek stelt ons in staat om de aangrijpende verhalen van deze twee broers te ontdekken.

Het verhaal van Sally

Sally de Jong werd door de beruchte arts Josef Mengele gedwongen om hem te assisteren bij zijn gruwelijke rassenonderzoek in Auschwitz. Dit boek vertelt het aangrijpende verhaal van Sally, die de verschrikkingen van de concentratiekampen meemaakte en uiteindelijk aan zijn ontberingen bezweek. Toon van Abel de Jong, de zoon van Sally, legt de nadruk op de vergeten geschiedenis van zijn vader, die samen met zijn broer Daan de Holocaust overleefde door onder te duiken.

Indringend onderzoek

Jarenlang heeft Abel de Jong onderzoek gedaan naar de oorlogservaringen van zijn vader. Hij sprak met ooggetuigen, raadpleegde archieven en putte uit unieke nagelaten documenten. Dit resulteert in een grimmig en indringend beeld van de Jodenvervolging in Nederland en de situatie in Westerbork, waar Sally vanaf oktober 1942 als kamparts werkzaam was.

Correspondentie en verslag

Terwijl zijn vrouw Liesje en hun zoontjes Abel en Daan in Amsterdam verbleven, voerde Sally een uitvoerige correspondentie met hen. Deze brieven zijn bewaard gebleven en zijn deels in het boek opgenomen. Tussen twee vluchtpogingen door schreef hij een belangrijk verslag van alles wat hij wist over de Jodenvervolging en de omstandigheden in Westerbork. Dit verslag werd naar Londen gesmokkeld en verspreid onder belangrijke figuren, waar het een enorme impact maakte. Loe de Jong noemde het verslag een van de meest schranderste en principiële rapporten over de Jodenvervolging in Nederland.

Illustraties en documenten

Dit indrukwekkende boek bevat diverse illustraties, waaronder historische foto’s en documenten, waarvan veel in kleur zijn weergegeven. Het biedt de lezer niet alleen een waardevolle inkijk in de geschiedenis, maar ook een indringend verhaal van mensenlevens die door de oorlog zijn beïnvloed. De titel, "Had het anders gekund?", is ontleend aan een hoofdstuktitel uit Sally's verslag, en nodigt uit tot reflectie op de keuzes en mogelijkheden van die tijd.